บ้านและเรื่องในบ้าน: ครอบครัว รัฐ และการเมืองวัฒนธรรม
สายพิณ ศุพุทธมงคล
หนังสือในชุด คบไฟวิจัย
โครงการจัดพิมพ์คบไฟ, 2555

บ้านและเรื่องในบ้าน: ครอบครัว รัฐ และการเมืองวัฒนธรรม มีที่มาจากข้อข้องใจที่ผู้เขียนสะสมไว้ระหว่างอยู่กับครอบครัวของคน “ดั้งเดิม” ครอบครัวหนึ่งในเมืองคาปัว อาทิ ทำไมคนอิตาเลียนจึงดูเหมือนหมกมุ่นกับความสะอาดเรียบร้อยของบ้านในขณะที่กลับไม่ใคร่ใส่ใจดูแลสาธารณสมบัติ …. ดูเหมือนว่าพวกเขาใส่ใจกับความสะอาดของบ้าน เครื่องใช้ในบ้าน เสื้อผ้าที่สวมใส่ ยิ่งกว่าความสะอาดของร่างกาย

หรือแม้ชาวอิตาเลียนจะสัมผัสร่างกายกันบ่อยครั้ง (ทักทาย แสดงความยินดี แสดงความเสียใจ/ปลอบใจ) หรือแม้พวกเขาจะเปิดเผยบางสัดส่วนของร่างกาย เชิญชวนให้ผู้คนชื่นชม แต่บางสัดส่วนของร่างกายที่ไม่น่าต้องปิดบังอำพราง เช่น เท้า (โดยเฉพาะเท้าของผู้ชาย) กลับเป็นอวัยวะที่คนอื่นไม่อาจมองเห็นและจับต้องได้

ผู้เขียนยังสังเกตว่าชาวอิตาเลียนรักเด็กเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งในหลายกรณีนำไปสู่การตามใจเด็กอย่างน่าโมโห แต่เมื่อเข้าไปในย่านศูนย์กลางของเมือง หลานเล็กๆ กลับสามารถเกาะเกี่ยวอยู่กับบรรดาปู่ย่า (หรือตายาย) ที่ยืนคุยกับคนรู้จักเป็นเวลานานสองนาน โดยไม่ร้องโยเย
ส่วนอาหารอิตาเลียนที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นเลิศในจักรวาลของอาหาร และชาวอิตาเลียนก็มักกล่าวว่าอาหารประจำชาติตน “ดั้งเดิม” มีมานานแล้วพร้อมๆ กับคนอิตาเลียน ผู้เขียนยังอดสงสัยไม่ได้ว่าอาหารอิตาเลียนดั้งเดิมมาตั้งแต่เมื่อไร ต้องผ่านกลไกใด (ทางการเมือง วัฒนธรรม ฯลฯ) หรือไม่ กว่าอาหารจะมีความดั้งเดิม

ความสงสัยเหล่านี้มาจากการอยู่ การมอง การกิน การชิม การดมกลิ่น การฟัง และการนวด ข้อสงสัยเหล่านี้ ทำให้ผู้เขียนหันมาสนใจ “ครอบครัว” ซึ่งเป็นเรื่องที่นักมานุษยวิทยาในปัจจุบันไม่ค่อยให้ความสนใจกันแล้ว